Κυριακή 24 Αυγούστου 2008

ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ 2

.... Η «αποκέντρωση» σε δεύτερη έκδοση


Στην πολιτική λέμε ότι η οικονομική βάση καθορίζει το εποικοδόμημα, η μορφή διαμορφώνεται από το περιεχόμενο, ένας νόμος γίνεται για να προωθήσει μια συγκεκριμένη πολιτική και αυτή με τη σειρά της να εξυπηρετήσει κάποια συμφέροντα στην κοινωνία.

Η οικονομική βάση του καπιταλισμού στην Ελλάδα, με τις αδυναμίες και τις στρεβλώσεις του, διαμόρφωσε ένα κράτος που αντανακλά τα προβλήματα και τις αδυναμίες του. Ο τρόπος διοίκησης ενός κράτους είναι προσαρμοσμένος στο οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που έχει υιοθετήσει. Η διοικητική του δομή , το μοντέλο και η πολιτική διοίκησης, θα αντανακλά, θα συνεπικουρεί στην αναπαραγωγή και στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων πάνω στις οποίες στηρίζεται το κράτος και οι οποίες το γεννούν κιόλας. Το σημερινό αυταρχικό κράτος, εξελίσσει τις διοικητικές του δομές, ώστε να γίνει πιο αποτελεσματικό και να εξυπηρετεί καλύτερα οικονομικά και πολιτικά τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης , του κεφαλαίου. Σήμερα ο κρατικός μηχανισμός έχει τέτοιες εμφανείς δυσλειτουργίες που μπλοκάρει τις παραγωγικές δυνάμεις, φρενάρει την ανάπτυξη και τα κέρδη του κεφαλαίου, διώχνει τις επενδύσεις και προκαλεί τις αντιδράσεις του ΣΕΒ. Βασικός τομεας λοιπόν που χρειάζεται άμεσα αλλαγή, εκσυγχρονισμό, είναι η δημόσια διοίκηση. Εκεί εμφανίζεται ο Καποδιστριας.

Ο Νο1 ήταν το πρώτο, το προκαταρτικό βήμα, που άλλαξε την μορφή μόνο του διοικητικού χάρτη της χώρας. Με τον Νο2, που ετοιμάζει η κυβέρνηση, η επέμβαση θα είναι και στη μορφή, (παραπέρα συγχώνευση δήμων και περιφερειών), αλλά και στο περιεχόμενο, (μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και πόρων στους ΟΤΑ).

Με μια πρώτη ματιά, η αποκέντρωση αυτή, πάγιος στόχος της δημοκρατικής παράταξης, θα έλεγε κανείς ότι είναι σε μια θετική κατεύθυνση, αφού αναγνωρίζει το δικαίωμα και την ικανότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να διαχειριστεί με τον δικό της τρόπο τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει και τα οποία γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα.

Όμως δεν πρόκειται περί αυτού. Δεν την έπιασε ξαφνικά ο πόνος την κυβέρνηση για τα προβλήματα της ΤΑ ούτε λυπήθηκε επιτελούς την ταλαιπωρία των πολιτών πχ. με τις ουρές στις δημόσιες υπηρεσίες. Δυο είναι οι λόγοι : α)η μείωση των δεικτών οικονομικής ανάπτυξης (βλέπε κέρδη βιομηχάνων) και β) οι επιταγές της ΕΕ και εν όψει του Δ¨ ΚΠΣ. Βέβαια δεν πρόκειται να γίνουν οι δήμοι ανεξάρτητες κυβερνήσεις σε ένα ομόσπονδο κράτος. Οι δήμοι θα χορεύουν στο ρυθμό που θα επιβάλλει το κεντρικό κράτος, που και αυτό με τη σειρά του χορεύει στο ρυθμό που καθορίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή εν τέλει υποδεικνύει, μεταξύ άλλων, τον τρόπο αποτελεσματικής διοίκησης, τον νέο Καποδιστρια. Η κυβέρνηση της ΝΔ, καθ` υπερβολή , θα έλεγα συμμορφώνεται με τας υποδείξεις της ΕΕ.

Αυτά όσον αφορά το γενικό πλαίσιο για τον νέο Καποδιστρια.

Πιο ειδικά τώρα, τι σκέπτεται να κάνει η κυβέρνηση:

Στις αποκεντρωμένες και αυτοδιοικούμενες μονάδες μεταφέρεται το σύνολο σχεδόν των εκτελεστικών δραστηριοτήτων του κράτους, ενώ στις κεντρικές υπηρεσίες παραμένει ο επιτελικός σχεδιασμός και ο έλεγχος.” (από το κυβερνητικό πρόγραμμα της ΝΔ).

Έτσι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), θα έχουν την ευθύνη για την παιδεία, την υγεία, το περιβάλλον, την απασχόληση και την αγορά εργασίας, την αγροτική και βιομηχανική ανάπτυξη, την διαχείριση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, τον τουρισμό, κτλ. Προβλέπεται επίσης να αυξηθούν και οι πόροι των ΟΤΑ, γιατί αλλιώς δεν θα είναι δυνατόν να λειτουργήσουν οι νέες υπηρεσίες. Έτσι η κυβέρνηση και το κράτος απομακρυνει από την μια τις ευθύνες του για τις απαράδεκτες προσφερομενες υπηρεσίες στον πολίτη, (θα ισχύει κυριολεκτικά πια “τα παραπονά σας στον δήμαρχο”), και παράλληλα νίπτει τας χείρας του, αφού μεταβιβάζει στους ΟΤΑ όλα εκείνα τα διαχειριστικά προβλήματα που εκείνο έχει τόσα χρόνια δημιουργήσει.

Από πολιτική άποψη τα κριτήρια για να θεωρηθεί μια μεταρρυθμιστική αλλαγή στη διοίκηση σε θετική κατεύθυνση, πρέπει να είναι:

  1. Η προώθηση και διεύρυνση της δημοκρατίας μέσα από την συμμετοχή των πολιτών. Κατάργηση του νόμου για το 42%, εφαρμογή απλής αναλογικής. Οι αντιπρόσωποι της ΤΑ να είναι αιρετοί και ανακλητοί σε όλες τις βαθμίδες.

  2. Η δυνατότητα άσκησης κοινωνικού ελέγχου από τους πολίτες. Η ετήσια εκλογοαπολογιστικη συνέλευση δεν αποτελεί κοινωνικό έλεγχο αλλά απλή ενημέρωση. Η δημιουργία αποφασιστικών δομών ελέγχου από τους πολίτες είναι έξω από τις σκέψεις και τις προθέσεις των κυβερνώντων.

  3. Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, των πελατειακών σχέσεων και της αδιαφάνειας. Παρά τις βαρύγδουπες εξαγγελίες δεν προλαβαίνουμε να μετράμε σκάνδαλα. Δεν καταλαβαίνουν ότι η λύση δεν είναι η δημιουργία επιτροπών αλλά η εφαρμογή των παραπάνω κριτηρίων στην πολιτική μας ζωή.

  4. Να απαντά στα υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα υπέρ των αδυνάτων, που είναι ο κύριος κορμός της κοινωνίας μας. Καλή η «κοινωνία της πληροφορίας» και ο «ψηφιακός δήμος», αλλά τα προβλήματα της ανεργίας, των μισθών, των συμβάσεων εργασίας, κλπ, θα παραμείνουν και εκεί μέσα το ίδιο οξυμμένα.

Από όσα γνωρίζουμε κανένα από τα παραπάνω δεν μπαίνει στο τραπέζι της συζήτησης, γιατί βεβαίως είναι έξω από την λογική και την πολιτική βούληση αυτής της κυβέρνησης.

Ας σκιαγραφήσουμε όμως τον νέο Καποδιστρια για να δούμε σε γενικές γραμμές τα χαρακτηριστικά του στον τόπο μας.

Ο δήμος Επανομής-Μεσημεριου θα συνενωθεί με 2 έως 4 γειτονικούς δήμους, η νομαρχία Θεσσαλονίκης θα περιλαμβάνει πιθανόν το Κιλκίς και την Χαλκιδική και η περιφέρεια μας θα είναι , κατά πως φαίνεται, όλη η Μακεδονία και η Θράκη μαζί. Αυτή η συγκεντροποίηση των δήμων σε έκταση και πληθυσμό αλλάζει τα τοπικά δεδομένα και χαρακτηριστικά, .με εμφανείς συνέπειες στην καθημερινότητα των δήμων και των δημοτών:

  • Αν σήμερα υπάρχει, έστω και μικρή, η δυνατότητα άμεσης επαφής και επικοινωνίας με την δημοτική αρχή, στοιχείο άμεσης δημοκρατίας, αυτό χάνεται και η δημοτική αρχή απομακρύνεται από την βάση της με όλες τις συνακόλουθες συνέπειες.

  • Η δυνατότητα άσκησης ζωντανής άμεσης κριτικής με την συμμετοχή των πολιτών στον ίδιο χώρο, γίνεται παρελθόν.

  • Η άμεση επέμβαση, χωρίς πολλά γραφειοκρατικά εμπόδια, για μικρά αλλά ενοχλητικά καθημερινά προβλήματα, θα γίνει έμμεση και καθυστερημένη έως ανύπαρκτη.

  • Οι δήμοι του Καποδιστρια ΙΙ, θα πρέπει να αποκτήσουν πλήθος άλλων γραφείων και υπηρεσιών για να ανταποκριθούν στις νέες αρμοδιότητες τους. Έτσι θα γιγαντωθούν οι δημοτικές υπηρεσίες, θα δημιουργηθούν μικρά γραφειοκρατικά τέρατα, με τα οποία θα έχει να παλέψει καθημερινά ο πολίτης.

  • Από τις πιο σημαντικές συνέπειες όμως είναι η διάσπαση του ενιαίου των δημοσιών υπηρεσιών όπως η υγεία και η παιδεία κυρίως, τις οποίες θα αναλάβουν να διεκπεραιώνουν οι τοπικές αρχές. Αλλάζει ο χάρτης της υγείας και της παιδείας στον 1ο τους βαθμό και διαμορφώνεται με βάση τα τοπικά κριτήρια, δυνατότητες, πόρους και προτεραιότητες. Οι πλούσιοι δήμοι θα έχουν πολύ καλύτερες προσφερομενες υπηρεσίες υγείας και παιδείας από τους φτωχούς (όπως ο δικός μας).

  • Τέτοιου είδους αλλαγές όμως για να υλοποιηθούν απαιτούν πολλαπλάσια χρηματοδότηση από την θεωρητικά δικαιούμενη σήμερα. Και λέω θεωρητικά γιατί στην πράξη σήμερα το κράτος είναι ο μεγάλος οφειλέτης της ΤΑ, αφού χρωστά περί τα 9 δις ευρώ, για τις ανάγκες της ΤΑ, τα οποία παράνομα κατακρατεί. Φανταστείτε λοιπόν τι έχει να γίνει όταν θα πρέπει να αποδώσει πολύ περισσότερα με τον Καποδιστρια ΙΙ. Φυσικά, όταν ο κόμπος φτάσει στο χτένι και ο δήμος αδυνατεί να ανταπεξέλθει, οι πολίτες θα κληθούν να πληρώσουν το λειτουργικό κόστος του δήμου.

  • Οι δήμοι, όντας απροετοίμαστοι και ανοργάνωτοι για να ανταποκριθούν στις νέες τους αρμοδιότητες, προκειμένου να εκτελεστούν έργα, δεν μπορούν παρά να προχωρήσουν με παραχωρήσεις, συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομεα, έτσι ώστε το ιδιωτικό κεφάλαιο να εισχωρήσει ακόμα παραπάνω στον δημόσιο τομεα με εμφανή κέρδη γι αυτούς και σε βάρος των πολιτών. Μετά τα πετρέλαια, τον ΟΤΕ, τα λιμάνια, τον ΟΠΑΠ, το Ταχ. Ταμιευτήριο, την Αγροτική, την Εθνική, τα ναυπηγεία, την ΕΛΒΟ, την Εμπορική κτλ, σειρά έχουν και οι ΟΤΑ, η ΔΕΗ, ο ΟΣΕ και πάει λέγοντας…Όλα στο βωμό της “ανάπτυξης της χώρας”(βλ. της ανάπτυξης του κεφαλαίου).

Σημασία τελικά δεν έχει τόσο ο αριθμός των δήμων και των περιφερειών, αλλά η πολιτική που θα εξυπηρετεί αυτή η διοικητική δομή, η κατεύθυνση στην οποία γίνεται αυτή η μεταρρύθμιση και ποιος ωφελείται τελικά από τις αλλαγές αυτές. Κάτω από άλλες συνθήκες, όπου το κέντρο θα είναι ο άνθρωπος και όχι το κέρδος, η απόδοση αρμοδιοτήτων στην ΤΑ είναι θετική, θεμιτή και αναγκαία. Σήμερα όμως αυτή η μεταρρύθμιση θα λειτουργήσει κατά κύριο λόγο υπέρ του ιδιωτικού κεφαλαίου. Η ιδιωτικοποίηση των δημοτικών υποθέσεων και επιχειρήσεων σημαίνει παραπέρα επιβάρυνση των πολιτών με υπηρεσίες αμφισβητουμένης ποιότητας. Η ζωή μας θα πάει προς το χειρότερο αφού χάνουμε ουσιαστικά τον άμεσο έλεγχο των υποθέσεων του τόπου που ζούμε. Τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις πρέπει να μπλοκαριστουν από τον κόσμο, όσο είναι νωρίς και όσο είναι δυνατόν.




23/8/08 Κώστας Λυκεσάς



Διαβάστε το ολόκληρο